Francis Bacon ve Erken Dönem Casusluğu

Francis Bacon Trinity College, Cambridge eğitimini tamamladıktan sonra 1576’da Londra’daki Gray’s Inn’de hukuk eğitimine başlar. Aynı yıl, babası Lord Keeper, Sir Nicholas'ın da dahil olmasıyla, Kraliçe I. Elizabeth’in elini öperek iznini aldıktan sonra Paris Elçisi Sir Amias Paulet’in yanına yollanır. Bacon kraliçe için gerçekleştirdiği bu ilk görevi hiç unutmaz ve sık sık tekrar eder, özellikle de babasının ölümü sonrası kuzeni Cecillerden sarayda görev istediği dönemlerde kraliçe için gerçekleştirdiği bu görevi hatırlatır. Kardeşi Anthony Bacon ile gönderildiği bu görevde yaklaşık üç yıl (belki biraz daha fazla) Paris’te İngiltere görevlisi olarak çalışır, eğitimine devam eder, bir sürü “kıtalı” entelektüelle tanışır, yeni fikirler keşfeder. Paris ziyareti boyunca ödemeleri kraliçe tarafından karşılanmaktadır fakat ödenek çok kısıtlıdır. Bacon da kendine ek gelir yapmak için Thomas Bodley’e mektup yazarak kendisine belli bir ödeme karşılığı Paris’ten bilgi verebileceğini teklif eder. Bodley ailesi Protestan olduğu için I. Mary yönetiminde ülkeyi terk etmek durumunda kalırlar, genellikle Protestanizmin yaygınlaştığı Wesel ve Frankfurt gibi şehirlerde kalırlar, sonra da Geneva’ya yerleşirler. Thomas Bodley (1545-1613) şehrin en iyi isimlerinden dersler alır ve Yunanca, Latince, Almanca öğrenir. Mary’nin ölümü üzerine ülkelerine dönerler ve Elizabeth hükümetinde çalışmaya başlarlar. Bodley Geneva İncil’ini basmak için izin alır. İngiltere siyasetinin ve Elizabeth döneminin bilindik isimlerinden birisidir, kitap ve bilgi toplamasıyla ünlüdür. Sonradan çıktığı yolculuklar da hep bu amaca hizmet eder. Oxford Üniversitesi’ni Kütüphanesi, Bodley tarafından ölümden döndürülür ve ismi Bodleian Kütüphanesi olur. Bu kütüphane çok kısa zaman içinde kendisini ikiye katlar ve büyümeye bugün hâlâ devam eder. Şimdilik Bodley’i ve kütüphanesini kısa keseyim bir daha da onlar hakkında yazarım.  

Francis Bacon’ın yazdığı mektup karşılık bulur, Bodley teklifi kabul eder ama Bacon'dan istediği şey siyasî bir ajan olması değildir, daha "naif"--belki de daha etkili--bir ajanlık yapmasını ister: günlük siyasî dedikodular ya da bu tarz geçici bilgiler değil de daha köklü, toplumu anlamaya dönük bilgiler ister Bodley: Fransız yasaları nasıl? Toplum içinde nasıl davranıyorlar? Neler okuyorlar? Neler yiyorlar? Dinin topluma etkisi nedir? gibi gibi … Tüm bu bilgileri toplarken Bacon’ın önyargılarından sıyrılmasını ve gördüğü şeylerin kendi ülkesine nasıl yarar sağlayabileceğini düşünmesini ister Bodley ve tüm bu bilgiler karşılığında Bacon’a £30 vermeyi teklif eder, bu para aylık mı yoksa brüt ödememi bu konuda net bilgi yok. Aynı şekilde Bacon’ın bu anlaşmayı kabul edip etmediği hakkında bir bilgiye sahip değiliz* fakat Bodley’in öğütlerinin genç Bacon üzerinde etki bıraktığı açıkça görülebilir**. Bodley’in etrafında olup biteni ülkene nasıl yararlı hâle getirebileceğini araştır öğüdü Bacon’ın the Essays eserlerin verdiği öğütlere benzerdir. Başka ülkelerde gördüklerini kendi ülkene yararlı bir şekilde döndürme nasihatini başka yazarlar da verir hatta birçok başka millette de görülebilir. Kendi tarihimizden örnek alırsak: Cumhuriyet’in ilk yıllarında yurt dışına gönderilen Türk öğrencilere de aynı öğütler verilmiş ve geri geldiklerinde bu bilgileri kendi ülkelerine uygun şekilde kullanmaları istenmiştir. “Batının ilmini alma” durumu belli ki 16.yüzyıl İngilizleri için de geçerliydi.

*Ayrıca bkz. Jardine & Stewart, Hostage to Fortune (London: Phoenix Giant). p. 50.    

** Essays’deki birçok öğüt Bodley’in Bacon’a verdiklerine benziyor ("Of Travel", "Of Expense", "Of Studies"). Bazı kaynaklara göre Bodley’in böyle bir mektup yazıp yazmadığı da şaibelidir. Bkz. Thomas Bodley, Reliquiae Bodleianae: or some Genuine Remains of Sir Thomas Bodley (London: John Hartley, 1703), 364-9; Richard Parr, The Life of the Most Reverend Father in God, James Usher (London: Nathaniel Ranew, 1686). Diğer bir taraftan ise önemli Bacon uzmanlarından James Spedding ise Bacon’ın mektuplarını derlediği çalışmasında Bodley ve Bacon arasında mektuplaşma olduğunu, bunlarında da orada yer alındığını iddia eder (LL 2: 4, 16-19).